ដើមកំណើត និងប្រវត្តិនៃការដាក់ឈ្មោះ ល្ខោនបាសាក់

ល្ខោនបាសាក់ មានដើមកំណើតនៅស្រុកបាសាក់ ខេត្តឃ្លាំង ទល់មុខព្រះត្រពាំង កម្ពុជាក្រោម។ បាសាក់ ជាឈ្មោះទន្លេមួយដែលជា ខ្នែងមួយនៃទន្លេមេគង្គទាំងបួនដែលប្រសព្វគ្នានៅភ្នំពេញ «ចតុម្មុខ»។ ទន្លេនេះបានហូរកាត់ទៅទិសខាងត្បូងចាក់ទៅក្នុងឈូងសមុទ្រចិន ហើយនៅលើដងទន្លេនេះហើយដែលជាទីតាំងនៃស្រុកបាសាក់ ខេត្តឃ្លាំងទល់មុខនឹងខេត្តព្រះត្រពាំង ដែលល្ខោនបាសាក់បានចាប់កំណើតឡើង។ តំបន់នេះក៏ដូចជាតំបន់ដទៃទៀត មានប្រជាជនខ្មែររស់នៅច្រើនជាតំបន់មានអារ្យធម៌ និងមានកេរដំណែលវប្បធម៌ខ្មែរពីបរមបុរាណច្រើនដូចជាប្រាសាទ ស្រះបុរាណ វត្តអារាម តន្ត្រីច្រើនវង់ និងល្ខោនច្រើនប្រភេទ ដូចជាយីកេរ្តិ៍ និងល្ខោនយក្សរាំជាដើម។

តាមព័ត៌មានដែលទទួលបាន ល្ខោនបាសាក់ សព្វថ្ងៃនេះមានប្រភពមកពីល្ខោនទ្រើងឃ្លោង ហើយបានរីកចម្រើនឡើងដោយស្នាដៃបញ្ញវន្តមួយក្រុមដែលមានចំណេះជ្រៅជ្រះខាងអក្សរសិល្ប៍ និងសាសនាក្រោមការដឹកនាំ របស់អតីតចៅអធិការវត្តខ្សាច់កណ្ដាល «បាសាក់ព្រះត្រពាំង» កម្ពុជាក្រោម ឈ្មោះលោកគ្រូសួរ ដោយបានចម្លងយកចំណុចសំខាន់ៗខ្លះពីល្ខោនហ៊ីចិនផងនោះ បានទទួលប្រជាប្រិយដ៏ធំធេងក្នុងតំបន់កូសាំងស៊ីន។

នៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩២០ មានបងប្អូនពីរនាក់ បងឈ្មោះ លី កាញ់ និង ប្អូនឈ្មោះ លី សួន និងមានដើមកំណើតកើតជានៅស្រុកបាសាក់ ដែនដីកម្ពុជាក្រោម បានខិតខំប្រឹងប្រែងថែរក្សាវប្បធម៌ និងពង្រីក សិល្បៈល្ខោនទ្រើងឃ្លោង ឬយូរកេរ្តិ៍ ដែលមានកំណើតនៅលើទឹកដីរបស់ខ្លួន ទទួលបានភាពល្បីល្បាញដំបូងគេបង្អស់ដែលទស្សនិកជននិយមហៅឈ្មោះ គាត់ថា ថៅកែ «ឆាគ្រួន» ។

ក្នុងឆ្នាំ១៩៣០ ក្នុងពេលដែលទម្រង់នេះរីកចម្រើននៅកម្ពុជាក្រោម «វៀតណាម ខាងត្បូង» ថៅកែក្រុមល្ខោនឈ្មោះលោក ឆាគ្រួន បាននាំក្រុមសិល្បៈល្ខោន របស់ខ្លួនមកសម្ដែងធ្វើអាជីវកម្មនៅភ្នំពេញ និងខេត្តនានាក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ដំណើរបេសកកម្មទី១ របស់ក្រុមល្ខោនលោក ឆាគ្រួនដែលបានមកសម្ដែងនៅ ប្រទេសកម្ពុជា មិនសូវទទួលបានជោគជ័យទេ មូលហេតុមកពីទម្រង់ល្ខោននេះត្រូវប្រឡងប្រជែងជាមួយទម្រង់ដទៃទៀត ដែលមានយ៉ាងសំបូរបែបនៅកម្ពុជាភាគកណ្ដាល ដូចជាល្ខោនប្រាមោជទ័យ «១៩២០-១៩៤០» និងល្ខោនមហោរីដែលកើតមានជាយូរលង់មកហើយ។ ពិតមែនតែលើកទី១នេះ ល្ខោនបាសាក់បានទទួលបរាជ័យ ប៉ុន្តែពេលនោះសិល្បករល្ខោនបាសាក់បានហាត់រៀន និងស្រូបយកនូវចំណេះថ្មីៗ មួយចំនួនពីទម្រង់ល្ខោននៅភ្នំពេញ ដូចជា ភ្លេងមហោរី ឬចម្រៀងមហោរីជាដើម មុនពេលត្រឡប់ទៅស្រុកវិញ។

ក្រោយពីពេលហាត់វៀន និងបានសម្ដែងច្រើនលើកច្រើនសារដោយបញ្ចូលបច្ចេកទេសថ្មីៗមួយចំនួនផង ក្រុមសិល្បៈលោក ឆាគ្រួន បានមកសម្ដែងនៅរាជធានីភ្នំពេញ និងខេត្តឯទៀត ជាលើកទី២ ហើយបានទទួលជោគជ័យយ៉ាងធំធេង ក្នុងការប្រកួតប្រជែងជាមួយល្ខោន បា្រមោជ្ជទ័យ និងល្ខោនមហោរីនៅភ្នំពេញ និងតំបន់ដទៃទៀតនៅប្រទេសកម្ពុជា ពិសេសគឺខេត្តតាមមាត់ទន្លេ។ ល្ខោនលោក ឆាគ្រួន នេះស្រូបយកទស្សនិកជនយ៉ាងច្រើនគគ្រឹកគគ្រេង ហើយបានធ្វើឲ្យល្ខោនប្រាមោជទ័យ និងល្ខោនមហោរីធ្លាក់ក្នុងវិបត្តិដ៏ធ្ងន់ធ្ងរបាត់បង់ប្រជាប្រិយភាព ហើយចំនួនទស្សនិកជនចេះតែថយចុះជាលំដាប់។ ដោយសារមធ្យោបាយសម្ដែងថ្មីរហ័សរហួន ស្វាហាប់ ការតុបតែងលំអឆាកសំលៀកបំពាក់ការលាបមុខ ឬគូរមុខដ៏ល្អ (កន្លែងខ្លះទទួលឥទ្ធិពលពីហ៊ីចិន) ទាំងល្បិចហោះហើរក៏ប៉ិនប្រសប់ ពិសេសសំនៀងរដឺន ទាំងសម្ដីនិយាយ ទាំងចម្រៀងរបស់ខ្មែរ បាសាក់ស្រទន់ពីរោះ ហើយពាក្យសម្ដី ប្រកបដោយអត្ថន័យ ខ្លឹមសារល្អ ព្រោះអ្នកសម្ដែងភាគច្រើនច្រើនជាអ្នកមានចំណេះជ្រៅជ្រះខាងអក្សរសិល្ប៍ និងសាសនាផង ធ្វើឲ្យទស្សនិកជននៅកម្ពុជាកណ្ដាលនេះជក់ចិត្តដិតអារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំង រហូតដល់គេនាំគ្នាហៅ ឬឲ្យឈ្មោះទម្រង់ល្ខោននេះថា ជា «ល្ខោនបាសាក់» ដោយយកទីកន្លែងនៃទម្រង់សិល្បៈនេះរីកចម្រើន មកដាក់ឈ្មោះឲ្យទម្រង់ល្ខោននេះតែម្ដង។ គឺចាប់ពីពេលនោះមកហើយ ដែលល្ខោនទ្រើងឃ្លោក ឬយូរកេរ្តិ៍ប្រែឈ្មោះជា ល្ខោនបាសាក់ដែលយើងស្គាល់ និងបានឃើញរហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះ៕ ប្រភពពីសៀវភៅ «ទស្សនីយភាពខ្មែរ» ដោយ៖ ឡាយ សុខអូន ដែលគេហទំព័រ camnews ដកស្រង់មក។
ផ្តល់សិទ្ធដោយ ៖Khmer79

Ad unit

Side Ad